"Doen wat je wil doen", of, "Even heerlijk niets hoeven doen", ze worden wel eens in adem genoemd met: "vrijheid" of "heerlijk vrij zijn". In vakanties hoor ik het vaker. En weekends. Voor mij klinkt dat alsof men zegt: even vrijaf zijn van iets waardoor men anders niet vrij is, van iets waardoor men zich gevangen weet, een ontworsteling aan ketenen uit het dagelijkse bestaan. Vraag is hoe die er komen. Het komt me voor dat wij mensen die zelf aanleggen, of: dat we onszelf eraan aanleggen, dat we in onszelf zelf een plek maken waarop dictatoriale onvrijheid meedogenloos en heerszuchtig zetelt en regeert over 's mens leven.
Het fundament ervan drijft denk ik op angst, verdriet, boosheid, behoefte aan bevrijding of bescherming daarvan of afgunst en heeft de vorm van onderwerping aan zaken die buiten ons liggen, iets wat we moeten doen, ons aan zaken moeten committeren of ergens aan moeten voldoen, mogelijk omdat we de vrijheid en verantwoordelijkheid om vrij te leven niet durven of kunnen nemen: Slaaf zijn omdat we de vrijheid niet aankunnen, niet vrij kunnen zijn, zich voegend aan denkbeeldig gezag buiten onszelf, aan een illusoire levensstroom, plooiend naar een gangbare gewoonte in een fictieve maar bestaande collectieve norm die individueel wordt overgenomen.
Vaak zijn dit zaken die helemaal niet in ons zelf liggen maar die we onszelf opleggen. De angst voor de vrijheid is meer precies gezegd ook de angst voor de verantwoordelijkheid die vrijheid meeneemt: stappen te maken zonder betrouwbaar eigen kompas, zonder richting, zonder te weten wat voor- of achteruit, links of rechts is, van een hoogte de diepte in springt (die mogelijk ondiep of niet dodelijk is en waarin je misschien niet kan vallen maar weten doe je het pas als je springt), om stappen te nemen.
Niets willen, niets hoeven, het niet bieden van een plek in ons aan iets dat we niet werkelijk zelf willen, of het slopen van zetels of (gemeen)plaatsen die we in onszelf voor allerhande zaken oprichten is wat ons werkelijk kan bevrijden uit de dictatuur van de onvrijheid. Dan kunnen we vrij zijn en tevreden zijn met wat er is, met onszelf en met wat we doen en meemaken, nergens anders heen hoeven gaan, geen tekort meer hoeven voelen, ons niet meer alleen hoeven te voelen maar verbonden, niets meer hoeven te doen dan hetgeen we doen en dat gewoon zo goed mogelijk, in vertrouwen en met plezier te doen. In volle vrijheid genietend van wat zich aandient.
Daarom lijkt het juister om dit te zeggen over vrijheid: vrijheid is doen waarvan je weet dat je het moet doen. Daarin is alles toegestaan, de vrijheid is absoluut, kent geen enkele knechting van buitenaf, noch van vorm, noch van inhoud. Ook jezelf ketenen kan.
Om die vrijheid te beleven hoeven we helemaal niks te doen, in de zin dat we het alleen moeten laten om plaatsen van onvrijheid in onszelf voor wat dan ook op te richten, ons te beseffen dat niets hoeft en alles al goed is -inclusief wijzef. We kunnen beseffen dat we die plekken zelf oprichten en ze zonder ons niet bestaan en dat we dus de enige zijn die ze ook weg kunnen halen. Zeg nou zelf: van wie moet wat nou precies?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten